21 apr Het grootste risico is geen duidelijk doel hebben
Als organisatie/ondernemer weet je waar je naar toe wilt, dat is je doel. En je hebt je er ook in verdiept welke zaken aan het bereiken van dat doel bijdragen, of juist een bedreiging vormen: kortom, je hebt zicht op welke risico’s je loopt. En door die risico’s bewust te managen, kun je voorkomen dat er daadwerkelijk schade wordt berokkend waarmee je doel wordt ondermijnd. Maar waarom gaat het desondanks dan vaak nog fout?
Risicomanagement klinkt goed. Alsof we alles onder controle hebben. Alsof overal aan gedacht is. De problemen zitten alleen niet altijd in de risico’s zelf. Soms gaat het al veel eerder mis en mankeert er iets aan je doel, en de manier waar op je het bereiken ervan hebt georganiseerd. Dán loop je als organisatie pas grote risico’s! In dit blog ligt ik dit toe en geef ik een voorzetje om zo’n risico tot een minimum terug te dringen.
Hoe werkt dit
Een doel wil je als organisatie/ondernemer graag bereiken, en vloeit voort uit je missie en de reden van het bestaan van je organisatie of bedrijf. Dat doel, in combinatie met gerichte actieplannen en afgestemde bedrijfsprocessen zorgt dus voor enige ‘zekerheid’ en ‘veiligheid’ dat je het resultaat bereikt waar aan je werkt, wat je verwacht, en verlangt. Als echter je doel niet helder is, loop je meer risico dan je denkt. Zonder doel heb je niet de focus op dat wat je als organisatie/ondernemer wilt bereiken. Of zoals Henry Ford het zo mooi zei:
“Obstacles are those frightful things you see when you take your eyes off your goal.”
Maar we willen en kunnen onze ogen niet helemaal afhouden van het feit dat er onderweg naar ons doel, zaken zijn die niet gaan zoals we willen, of zelfs mislukken. Ondernemen is niet risicoloos.
Vraag mensen in organisaties welke risico’s zij zien en je krijgt een veelheid aan mogelijke (overwegend interne) risico’s te horen. Er zijn net zoveel risico’s (of meer) als dat er wegen naar Rome leiden. Heel logisch, maar dus óók gelijk de reden om als ondernemer of verantwoordelijk management het doel duidelijk te hebben en te communiceren. De belangrijkste ‘ingreep’ is dus zorgen dat er één lijn is die richtinggevend is, die helpt bij het nemen van beslissingen en die keuzes maakt hoe te anticiperen op risico’s en treffen van maatregelen. Dit helpt bovendien om prioriteiten te kunnen stellen en is onderdeel van een continu proces: risicomanagement.
Risicomanagement helpt de aandacht te richten op die dingen die écht belangrijk zijn. Het is geen eenmalig instrument, maar een voortdurend evoluerend continuüm. Na een ramp, groot of klein, zijn we geneigd naar een sluitend mechanisme te zoeken om zaken dicht te timmeren. Maar daar schuilt een gevaar in: we gaan meer maatregelen en controles opvoeren en/of toevoegen. Dat lijkt dan een goede zaak, maar de complexiteitstheorie toont aan dat dit juist leidt tot weer nieuwe risico’s. En dan is het bedrijf wellicht verder weg van zijn doel dan ooit.
De perfecte controle bestaat niet
Een aversie van risico remt vooruitgang. In ondernemen, concurreren en innoveren schuilen gevaren. Volkomen risicoloze activiteiten hebben de samenleving nog nooit veel welvaart opgeleverd. Het hoort erbij. Ondanks dat we als organisatie of bedrijf vaak verklaren dat we ‘in control’ zijn, waarmee we bedoelen dat de bedrijfsvoering op orde is én dat er geen majeure onverwachte verrassingen zullen optreden.
Oeps. Want zodra je dit opschrijft, zie je waar de schoen wringt: niemand is in staat de toekomst te voorzien. De perfecte controle bestaat niet.
Het loont dus om er rekening mee te houden dat tegenslag een rol kan spelen en je ogen daar niet helemaal van af te houden, maar dat hoeft ook niet.
Het goede nieuws is
Meer ogen zien meer en kunnen ook ‘anders’ kijken. We denken graag dat het anders is, maar wij mensen zijn eigenlijk helemaal niet zo goed in het nemen van rationeel goede besluiten. We denken dat we dat wel kunnen, maar uit de ervaring blijkt dat we er vaak ongelofelijk naast zitten. Heel veel dingen doen we dagelijks intuïtief en/of op de automatische piloot en, dat laatste is heel nuttig, maar leidt er ook toe dat we dingen niet meer zien.
Als een bedrijf in problemen raakt, zijn er altijd mensen die het hadden zien aankomen. Waarom hebben zij dan niet gewaarschuwd? Vaak hebben zij het wel gezegd, maar is er niet naar hen geluisterd!
Er kunnen altijd incidenten voorkomen, je kunt verrast worden door een gebeurtenis, maar er is wel iets te doen aan ‘je blinde vlek(ken)’ door daar op te anticiperen en er gezamenlijk met de gehele organisatie op in te spelen.
Mijn credo is: ‘controle is goed’, vertrouwen geven is beter.
Vertrouwen is een eerste vereiste voor een effectieve beheersing van de bedrijfsvoering en bedrijfscultuur. Risicomanagement is niet anders dan gewoon management. Het woord risico is toegevoegd.
Het gaat om het samenspel en de samenhang binnen de hele organisatie of onderneming, zodat de ogen primair gericht kunnen zijn op het doel en zo min als mogelijk worden afgeleid door zaken die dit beeld vertroebelen.